Shohbaytlar hayrati
“So‘zum martabasi...”
Har kimsaki so‘z demak shiorida durur,Ma’ni guli nutqining bahorida durur...Alisher Navoiy.Alisher Navoiy munojotlari — mohiyat e’...
Shohbaytlar hayrati
Ikkinchi suhbat
Ma’lumki, jahon poetikasida (chunonchi, ulug‘ olmon shoirlari Gyote va Shiller zamonidan e’tiboran) rusum bo‘lib, qaror topgan ist...
Shohbaytlar hayrati
Ilohiy mir’ot-tajalliyotning “Alisheriy” timsollari
1. "Zuhurot" (tajalliyot) falsafasining mohiyati haqida.2. "Majoz - haqiqat ko‘prigi" hadisi hikmat ochqichi sifatida.3. Tajalliyo...
Shohbaytlar hayrati
Ilohiy kalimot timsollari
El ko‘ngliga chun davoKalomulloh erur...Navoiy.Abdurahmon Jomiydek piri murshid (muhiblar hazratni «nuri xirad», «Mahdumi Nuran» d...
Shohbaytlar hayrati
Navoiy shohbaytlari
So‘z ibtidosi«Naziri yo‘q... Alisherbek» (Bobur)ning sohirona, so‘zonli g‘azallari, oshiqona va orifona Masnaviylari, biri biridan...
Shohbaytlar hayrati
“Navoiy, benavolig‘ birla...”
Ulug‘ shoir va mutafakkir «navo» tashbehining musiqa olamidan tashqari tabiat va jamiyat hayotini, insoniy munosabatlarni aks etti...
Shohbaytlar hayrati
“Gar navoiy yigʻlasa, ishqing majoziydir dema...”
Navoiy g‘azaliyotida «sof» dunyoviy muhabbat — «majoziy ishq» lavhalari kamdan-kam uchraydi, aksariyat hollarda majozni haqiqatdan...
Shohbaytlar hayrati
“Yaxshi erdi safhai aflok dardim yozgʻali...”
Navoiyning she’riy kulliyotida tabiiy xilqatning «aql boshi aylanar» sinoatu ajoyibotlari biri biridan rangin, jozib ramz-majozlar...
Shohbaytlar hayrati
“Ko‘ngul Ka’basi”
Navoiyning rubobiy-lirik she’riyati olamida «ko‘ngul» timsoli vositasida chizilgan biri biridan nafis va teran, komil va solim lir...
Shohbaytlar hayrati
“Chu haq nuri yuzungda zohir o‘ldi...”
Navoiyning tasavvuru taxayyul va tahayyur (hayrat) mulkida muhabbat nafaqat «abadiy mavzu»ga — tabarruk salaflar an’anasiga buyuk...
Shohbaytlar hayrati
“Chu sen yoru jahon bir dushmanimdur...”
Xalq tafakkuri nuktadonliklari... Bu — avlodlardan av-lodlarga o‘tgan, ne-ne davru davronlar ta’siri, tazyiqi va sinovini sabot bi...
Shohbaytlar hayrati
“Oshiq ani bilki, erur dardnok...”
Navoiy uchun «abadiy mavzu» — muhabbat navolari bamisoli moʻtabar an’anaviy usul, g‘aroyib she’riy mezon, barkamol san’at va badii...
Shohbaytlar hayrati
“Erur o‘zga hayvon bu ishtin bari...”
Toki inson dahosi ijod, san’at olamini, jumladan, she’ri-yatning moʻjizalar dunyosini tahqiq etibdi, u o‘zini, o‘zligini tanishga,...
Shohbaytlar hayrati
“Yor mehmon bo‘lmoq ermish...”
Navoiy shohbaytlari ba’zan shunchalar xayolga toldiradiki, uning mantiqiy-badiiy, talqiniy-tahliliy poyonini aniqlash anchayin mus...
Shohbaytlar hayrati
“Roqi’ erdim, changuni keldi...”
Islomning Xuroson mulkidagi ahkomu arkonlaridan biri bo‘lmish Navoiy nafaqat zuhdu tahvoni ifsho (fosh) qilish bilan cheklanadi, b...
Shohbaytlar hayrati
“To xayoling ko‘zdadur...”
Insonning ko‘zi — nafaqat tashqi muhit, uning narsa-hodi-salarini, moddiy dunyoning turfa anosir va alomatlarini tuyish, mushohada...
Shohbaytlar hayrati
“Go‘yiyo ko‘nglum taxayyul mulkining sultonidur...”
Navoiy g‘azaliyotida, dostonlarida «xayol», «taxayyul», «yod» kabi tashbeh-timsollar g‘oyaviy salmog‘i, badiiy-obrazli jozibasi, i...
Shohbaytlar hayrati
“Mehr gul yangligʻ aylabon yaqo chok...”
Navoiyning nuktadon ma’nolar, samoviy yuksak xayollar, olamning o‘ziday rangin va g‘aroyib timsollar, favqulodda nafis istiora, ki...
Shohbaytlar hayrati
“Ne badi’ avzo’ erurkim, aql boshi aylanur...”
Navoiyning lirik-rubobiy devon va dostonlarida «o‘n sakkiz ming olam» -kurrai zamin («bahru bar»)dan koinotgacha, qatradan ummonu...
Shohbaytlar hayrati
“Agar suvrat budurkim...”
Mazkur shohbayt, xususan, uch alomati bilan ajralib turadi:nuktadon ma’no bilan she’riy lutf — so‘z fasohati uyg‘unligi;tasviriy-i...
Shohbaytlar hayrati
“Bosh qo‘yay dedim ayogʻi tufrogʻiga...”
Bu shohbaytning badiiy qurilmasi — tarhini muzayyan etgan kamyob bir she’riy san’at — «iyhom» ixtiyor-beixtiyor Navoiy Samarkand m...
Shohbaytlar hayrati
“Kimki bir ko‘ngli buzugʻning xotirin shod aylagay...”
Navoiy nafaqat islomga, balki boshqa e’tiqodlarga, anbiyolarga oid tushunchalarni, rivoyatlarni tashbeh-timsol, she’riy san’at sif...
Shohbaytlar hayrati
“Yorur holing xayolidin...”
Yuqorida, «iyhom» san’ati bilan ziynatlangan bir terma bayt sharhida «xosa ma’ni»dek noyob, nafis san’at usulini ham qayd etib o‘t...
Shohbaytlar hayrati
“Ishq ayladi yuz oqilu farzonani rasvo...”
Bu chuqur kinoyaomo‘z shohbayt beixtiyor ravishda mutafakkir shoirning boshqa bir purma’no baytini xayolga keltiradi: «Ishq-kim ha...
Shohbaytlar hayrati
“So‘z guhari”ning ilohiy bahosi
O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Islom Karimovning 2000 yilning boshlarida Oliy Majlis minbaridan turib, Vatan va millat shaʼni...
Shohbaytlar hayrati
Birinchi suhbat
"Nizomul millati vad-din Alisher" (Jomiy bahosi) Navoiy sheʼriyatining ilohiy mohiyati haqida. Jahonda tengi yo‘q so‘z (sheʼr) san...
Shohbaytlar hayrati
Ikkinchi suhbat
Falsafiy hikmatlar haqiqatidan – badiiyat olamiga. Bundan kuzatilgan maqsad: so‘zning ilohiy maʼno-mohiyatini talqin va tahlil eti...
Shohbaytlar hayrati
Uchinchi suhbat
Moddiy borliq – "vujud koshonasi, badan mulki shahristoni" din g‘ayb olamiga, ayon nazargohdan ko‘zdan pinhon xilqatga... Bunday i...
Shohbaytlar hayrati
To‘rtinchi suhbat
Mantiqiy tafakkurdan – intuitiv-hissiy idrok, ko‘ngil mulki, botiniy xilqat, yaʼni ruhiyat jarayonlariga...Faqat inson qalbiga dox...
Shohbaytlar hayrati
Beshinchi suhbat
Bu – ulug‘ Amir Nizomiddin Alisher Navoiyning bosharif nomlari, qudsiy unvonlari va biz tushungandan ko‘ra ko‘pqirrali maʼno berad...
Shohbaytlar hayrati
“So‘z lavhi”ga bitilgan mo‘jiza
Turkiy tildagi birinchi rubobiy-lirik kulliyot “Xazoyin ul-maoniy”ning ikkinchi devoni “Navodir ush-shabob” tarkibidagi 457 raqaml...
Shohbaytlar hayrati
Ko‘ngil chashmasidan qatralar
Ko‘ngulda naqsh andoq bog‘lanmish bir nozanin suratKi mumkin ermas andoq tortmoq naqqoshi Chin surat.Alisher Navoiy lirikasi o‘z z...
Shohbaytlar hayrati
Hazrati Bahouddin va Alisher Navoiy
Hazrati Bahouddin dahosila murattab etilgan «Kamar dar miyon, sano ba zabon» aqidasiga Navoiyning kamoli e’timod-e’tiqodi komilu s...
Shohbaytlar hayrati
Asrlar qa’ridan sado
Dardima darmon inoyat aylagil...Alisher NavoiyO‘zbek g‘azaliyotining mumtoz namunalari, birinchi navbatda, "fasohat mulkining sohi...
Shohbaytlar hayrati
Mo‘jizot mussaviri, zarofat shoiri
Zahiriddin Muhammad Boburning hayratdan “aql boshi aylanar” (Navoiy) ajab bir dunyosi bor. Bunga amin bo‘lmoq uchun mutafakkir sho...
Shohbaytlar hayrati
“Muhabbat osmoni”ning yorug‘ yulduzi
Muhabbatning saroyi keng ekan, yo‘lni yo‘qotdimku,Asrlik toshi yanglig‘ bu xatarlik yo‘lda qotdim-ku.Ibtido, bu shohbayt-matla’nin...
Shohbaytlar hayrati
She’riyatning hurriyat burji
O‘zbekiston xalq shoiri Rauf Parfining tarkiban uch sonetdan tartib berilgan «Abdulhamid Sulaymon Cho‘lpon» she’ri («Tavba» kitobi...
Shohbaytlar hayrati
“So‘z guhari”ning qasidavor va purviqor qirralari
She’riyatni "Tengri ehsoni" (Navoiy) – xos mo‘jizot dunyosi deb bilgan, ijobiy qismat maqomida anglagan iste’dodli shoirlarni ikki...
Shohbaytlar hayrati
Ruhiyatning musavvirona chizgilari
Shoir Aziz Said olamini imkon qadar aniq-ravshan idrok etish, asosli baholab, matlub fikr aytish uchun ma’lum bayt yo band ma’nosi...
Shohbaytlar hayrati
“Nuri ilhom” hayrati
– Inim, aybga buyurmasangiz, sizga bir savolim bor, aytsam. Kamina xayolchan nigohingizdan Ilhom nurini o‘qidim!..(Peduniversitet...
Shohbaytlar hayrati
Tavbai Komil
Odam bo‘ldimmi menam?..Mirtemir1. Saharlar qilgan tazarru yoshi – giryonim,Bevosh-bebok yillar yodi... o‘rtar vijdonim,Nadomatlar...
Shohbaytlar hayrati
Tamanno (Tamanno-yu o‘tinchlarim)
Base issiq, sovuq ko‘rdim zamonda Base achchiq, chuchuk tottim jahonda…Alisher NavoiyMenga umr imorati omonat – Sizsiz,Bog‘i bihis...
Shohbaytlar hayrati
To‘zimsiz iztirob
O‘z vujudinga tafakkur aylagil, Har ne istarsan – o‘zingdin istagil.Alisher NavoiyRabbim, inoyating cheksiz, mehring – beminnat,Ya...
Shohbaytlar hayrati
To‘ymadim, yo‘q, to‘ymasman!
Bu jon senga bo‘lsin fido! – degum toki umrim ado,So‘zim bo‘lsa yolg‘on – xato, o‘tay olamdan benavo…Men haqirning dildosh so‘zim:...
Shohbaytlar hayrati
Ko‘ngil kaʼbasi
Uch yog‘iy bor: nafs, hasad, riyo – etar zoyeʼ umringdan ogoh…Uch ofat bor: kibr-havo, shubha, g‘aflat – qilur dononi gumroh,Uch r...